FOUKOSHIMA ΜΙΑ ΠΡΟΔΙΑΓΕΓΡΑΜΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

Καθημερινά, τον τελευταίο καιρό, γινόμαστε μάρτυρες μιας κατάστασης εκτάκτου ανάγκης που προέκυψε ως αποτέλεσμα του καταστροφικού σεισμού των 9 Richter και του ακολουθούμενου «τσουνάμι», που κατέστρεψε και οδήγησε στον τραγικό θάνατο χιλιάδες πολίτες της Βορειοανατολικής Ιαπωνίας. Δεν έφτανε το κακό που προέκυψε λόγω σεισμού στους δύσμοιρους κατοίκους αυτού του τμήματος της Ιαπωνίας, αλλά έχουν να αντιμετωπίσουν και τον ύπουλο και αόρατο κίνδυνο της ραδιενεργού μόλυνσης σε ό,τι έχει απομείνει σε ζωή από το ανθρώπινο, ζωικό και φυτικό κεφάλαιο.  Και όλα αυτά γιατί δεν είχε υπολογισθεί επαρκώς ο κίνδυνος ενός τέτοιου «τσουνάμι» ως επακόλουθο ενός σεισμού 9 Richter. Τι έχουμε σε αυτή την περίπτωση; Την αποτυχία της πυρηνικής Βιομηχανίας στο κυνήγι του κέρδους να προστατέψει επαρκώς τις ζωές και το μέλλον σε αυτό το κομμάτι της χώρας. Εδώ, συνέβη αυτό που η πυρηνική Βιομηχανία ονομάζει «υπόλοιπο κινδύνου», δηλ., και η μικρή  πιθανότητα που υπάρχει να συμβεί ένα τέτοιο ατύχημα, επισυμβαίνει, γιατί τίποτα δεν είναι τόσο τέλειο, κανένα σύστημα ελέγχου δεν είναι τόσο απόλυτο, ώστε να αποκλείσει το λεγόμενο «υπόλοιπο κινδύνου». Στην συγκεκριμένη περίπτωση, αρκούσε ένα κύμα μεγαλύτερο (20μ.) από το υπολογιζόμενο (8 – 10 μ.), για να θέσει εκτός ελέγχου όλο το σύστημα ασφαλείας, ψύξης και πρόσβασης σε 6 πυρηνικούς αντιδραστήρες (μοιραίο να κατασκευαστούν τόσοι πολλοί αντιδραστήρες σε περιορισμένο χώρο και να συμβαίνει ένα αλυσιδωτό φαινόμενο, λόγω αδυναμίας πρόσβασης στους υπόλοιπους αντιδραστήρες, λόγω ακτινοβολίας, εάν ένας πάθει κάτι). Και μετά, η συσκότιση όσον αφορά την πληροφόρηση, και η καταγραφή της αλήθειας σε δόσεις, για να υπάρξει περιορισμένη αντίδραση από τους πολίτες και να μην καταστραφεί ολοσχερώς το «image» της πυρηνικής Βιομηχανίας, και ας τίθεται η ασφάλεια και η ζωή των πολιτών σε ύψιστο κίνδυνο. Εδώ, πρέπει να τονιστεί ο ρόλος μερικών «πυρηνο-λιγούρηδων» καθηγητών στην Ελλάδα, που μας καθησυχάζουν ότι δεν συνέβη και τίποτα το σπουδαίο, υιοθετώντας τα επιχειρήματα της «Tepco» Βιομηχανίας, που διαχειρίζεται τους αντιδραστήρες της Foukoshima, κι έχει εξοργίσει με τα ψέματά της ακόμη και τον Πρωθυπουργό της Ιαπωνίας! Φάνηκε ότι οι κύριοι αυτοί ανήκουν στους λομπίστες που θέλουν να εγκαταστήσουν και στην Ελλάδα αυτή την επικίνδυνη, αδιέξοδη και πολυδάπανη τεχνολογία, ίσως για να έχουν λόγο ύπαρξης ως επιστήμονες, όταν στις άλλες χώρες γίνεται σοβαρή συζήτηση για εγκατάλειψη αυτού του τρόπου παραγωγής ενέργειας και πολύ επικίνδυνης για το περιβάλλον και τον άνθρωπο. Και τους ερωτώ, υπάρχει μέρος να μας υποδείξουν στην Ελλάδα,  για να αποθηκεύσουμε επικίνδυνα ραδιενεργά κατάλοιπα για χιλιάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια;

Για να δούμε, τώρα, αν ήταν προδιαγεγραμμένο να συμβεί ένα τέτοιο πυρηνικό ατύχημα στην Ιαπωνία. Η Ιαπωνία, μια χώρα βιομηχανικά πολύ ανεπτυγμένη και με τεράστιες ανάγκες σε ενέργεια, λόγω των αναγκών τής Βιομηχανίας της, υιοθέτησε την πυρηνική τεχνολογία, θα έλεγε κανείς χωρίς δεύτερη σκέψη, και «φύτεψε» σε όλη τη χώρα περί τους 60 αντιδραστήρες, προκειμένου να ανταπεξέλθει στις ενεργειακές της ανάγκες. Δεν έβγαλε τα συμπεράσματά της τόσο από ατυχήματα που συνέβησαν στο εξωτερικό (Harrisburg – U.S.A., Chernobyl – Ουκρανίας, κ.λπ.) αλλά και στην ίδια την χώρα, όπου συνέβησαν μέχρι τώρα κάμποσα δυστυχήματα, τα οποία οδήγησαν σε διάχυση ραδιενέργειας στο περιβάλλον, με αποκορύφωμα την διαρροή από πυρηνικό εργοστάσιο, πάλι στην Βόρεια Ιαπωνία (από την Δυτική πλευρά), στο Kushiraski (όπου βρίσκεται ο μεγαλύτερος αντιδραστήρας του κόσμου εν ισχύ), σε ένα σεισμό 6,7 Richter το 2004, όπου μολύνθηκε το προσωπικό και μεγάλη περιοχή γύρω από το εργοστάσιο. Κι ενώ οι Αμερικάνοι μετά το δυστύχημα στο Harrisburg, την δεκαετία του 70, έβγαλαν τα διδάγματά τους και δεν εγκατέστησαν κανένα πυρηνικό αντιδραστήρα για πολλα χρονια μετα, δύο χώρες προχώρησαν ολοταχώς σα να μην συνέβη τίποτα στην παραγωγή ηλεκτρικού, σήμερα κατά 40 – 60%, από πυρηνικά εργοστάσια. Ο γράφων υπολόγιζε ότι εάν συνέβαινε ένα πυρηνικό σοβαρό ατύχημα μετά το Chernobyl, αυτό θα γινόταν ή στην Γαλλία ή στην Ιαπωνία. Στην μεν Ιαπωνία υπάρχει στενή διαπλοκή. πολιτικής και Βιομηχανίας, και ο έλεγχος των πυρηνικών εγκαταστάσεων είναι πλημμελής, και από ό,τι αποδείχτηκε γίνεται πολλές φορές εικονικά, γιατί τα συμφέροντα και η διαπλοκή είναι τεράστια, καθότι μια ημέρα διακοπής λειτουργίας ενός τέτοιου εργοστασίου κοστίζει 1 εκατομμύριο ευρώ, και το σβήσιμο και η επανάκτηση της ισχύς του αντιδραστήρα, προκειμένου να επιδιορθωθεί μια βλάβη, διαρκεί πάνω από ένα μήνα. Ο έλεγχος υπάγεται στο υπουργείο Βιομηχανίας και όχι σε ανεξάρτητη Αρχή. Η Ιαπωνία, σαν σεισμογενής περιοχή, δεν έχει κανένα ασφαλές μέρος για να αποθηκεύσει τα πυρηνικά κατάλοιπα, μετά την  επεξεργασία των «καμένων» ράβδων ουρανίου που γίνεται στην Χάβρη της Γαλλίας, και τα αποθηκεύει σε μεταλλικά δοχεία στην Β. Ιαπωνία (Rokkasho), για 50 χρόνια (ο χρόνος που αντέχουν τα μεταλλικά δοχεία), χωρίς να ξέρουν τι θα τα κάνουν μετά την παρέλευση αυτού του χρόνου, καθότι ο χρόνος υποδιπλασιασμού του Πλουτωνίου 239 είναι 25 χιλιάδες χρόνια, και τα κατάλοιπα αυτά έχουν δράση ακόμα για μερικά εκατομμύρια χρόνια. Σήμερα, η Ιαπωνία πληρώνει την αλόγιστη, πλημμελή χρήση της πυρηνικής ενέργειας και δεν διαφαίνεται ότι θα αλλάξει θέση, εκτός εάν το «Super GAU» (διαβάθμιση Κινδύνου 7) που συμβαίνει σιωπηρώς αυτή τη στιγμή στους εκτός ελέγχου αντιδραστήρες, επηρεάσει την ζωή των 38 εκατομμυρίων κατοίκων του Τόκυο και η Ιαπωνική κοινωνία μετά το σοκ της Foukoshima αντιδράσει έντονα και δυναμικά, όπως διαφαίνεται. Η Γαλλία, πάλι, έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια τους λεγόμενους αντιδραστήρες Πλουτωνίου («Super Phoenix»), που δουλεύουν με καύσιμο το παραγόμενο από άλλους αντιδραστήρες ουρανίου προϊόν της καύσης το Πλουτώνιο. Το στοιχείο Πλουτώνιο δεν υπάρχει στη φύση. Είναι ένα τεχνητό στοιχείο που το συναντάμε μόνο στη διάσπαση του Ουρανίου, για την παραγωγή ενέργειας και στις ατομικές βόμβες, είναι πολύ τοξικό και αρκούν μερικά γραμμάρια για να δηλητηριάσουν μια πόλη σαν την Πάτρα, εξ ολοκλήρου. Οι αντιδραστήρες αυτοί δεν επιδέχονται ανθρώπινη παρέμβαση, δουλεύουν με διπλά και τριπλά συστήματα αυτοματισμού και ο χρόνος αντίδρασης, σε περίπτωση που συμβεί κάτι έκτακτο, εκτιμάται ότι δεν είναι περισσότερο από 12 – 15 sec., γι’αυτό και δεν επεμβαίνει ανθρώπινο χέρι. Όπως όλα τα συστήματα, όμως, όσο τέλεια και να είναι, υπακούουν στο λεγόμενο «υπόλοιπο κινδύνου», που περιγράψαμε παραπάνω. Έναν τέτοιο αντιδραστήρα έχουν και οι Γιαπωνέζοι, στην Monza, με πολλά προβλήματα μέχρι τώρα από την ημέρα λειτουργίας του, το 1994, και με προβλήματα διαρροών ήδη από το 1995. Ο αντιδραστήρας αυτός, αντί για νερό, σαν ψυκτικό μέσο χρησιμοποιεί  υγρό Νάτριο στους 900^ο – 950^ο C και σε υψηλή πίεση, εξ ου και τα πολλά προβλήματα ρωγμών και διαρροών.

Ποια είναι τα στοιχεία που εκλύονται συνήθως από μια  διαρροή σε πυρηνικό αντιδραστήρα, μετά από ένα τέτοιο ατύχημα, όπως στην Foukoshima; Πρώτα είναι τα ευγενή αέρια Ξένον και Κρυπτόν (Xenon, Krypton), ακίνδυνα για τον άνθρωπο, γρήγορα ανεβαίνουν στην ανώτερη ατμόσφαιρα.

Το ραδενεργο Ιώδιο 131 είναι πολύ πτητικό, και εισπνεόμενο ή μέσω τροφής μπορεί να βρεθεί στον θυρεοειδή αδένα και να προκαλέσει καρκίνο, επειδή έχει μικρό χρόνο υποδιπλασιασμού (8 ημέρες) γρήγορα χάνει την ραδιενεργό δράση και ο άνθρωπος μπορεί να προστατευθεί παίρνοντας ταμπλέτες Ιωδίου προληπτικά.

Το ραδιενεργό Κέσιο (Cesium 134, 137) έχει σχετικά μεγάλο χρόνο υποδιπλασιασμού (37 χρόνια) και μπορεί μέσα από τις τροφές και την εισπνοή να προκαλέσει καρκίνους.

Το Στρόντιο (Strontium 90) αφομοιώνεται στα κόκαλα, ιδίως των μικρών παιδιών, και δημιουργεί καρκίνους.

Το Πλουτώνιο (Plutonium239)  μπορεί μόνο σε μεγάλες εκρήξεις να βρεθεί έξω από τον αντιδραστήρα, η ακτινοβολία του  δεν μπορεί να διαπεράσει ούτε το δέρμα (αλλά είναι πολύ τοξικό) και εάν μαζί με την τροφή φτάσει στον οργανισμό βοηθά στην δημιουργία και ανάπτυξη καρκίνου.  Σε μεγάλη δόση (χιλιοστά του γραμμαρίου) προκαλεί ακαριαίο θάνατο.

Όλοι μιλάμε με δέος για το φρικτό ατύχημα στο Chernobyl της Ουκρανίας, το έτος 1986, και τα αποτελέσματα που προξένησε τόσο στην ίδια την χώρα (Ουκρανία), αλλά και σε όλη την Ευρώπη, αλλά και σε άλλα μέρη του κόσμου. Τα αποτελέσματα είναι ακόμα ορατά (εγκαταλελειμμένα χωριά και πόλεις), δυσπλασίες και τερατογενέσεις, τόσο σε ανθρώπους αλλά και σε ζώα, μόλυνση του περιβάλλοντος για δεκάδες εκατοντάδες χρόνια, και σε έκταση πολλών χιλιάδων τετραγωνικών  χιλιομέτρων. Μπορεί να φανταστεί, όμως, κανένας ότι για την ανθρωπότητα ήταν τύχη στην ατυχία ότι έγινε σε μια χώρα που μπορούσε, έστω ή με την πειθώ ή με την βία, να επιτάξει 600 πιλότους ελικοπτέρων που έριχναν μπετόν πάνω από την σαρκοφάγο του αντιδραστήρα και πέθαναν, σχεδόν οι περισοτεροι, από ακτινοβολία ή δέκα χιλιάδες μεταλλωρύχους που έσκαψαν σε μηδέν χρόνο, τούνελ κάτω από τον αντιδραστήρα και μετέφεραν ψυκτικά μηχανήματα για να ψύχουν την μπετονένια-χαλυβδινη λεκάνη[ δημιουργοντας παραλληλα μια δευτερη μπετονενια πλακα αποκατω της] που περιείχε το μάγμα των λιωμένων πυρηνικών υλικών. Και αυτό, για να μην μολυνθεί ο υδροφόρος ορίζοντας, και κατά συνέπεια ποτάμια, όπως ο Ντνίπερ που χύνεται στον Εύξεινο Πόντο, κι αυτός με την σειρά του να μολύνει το Αιγαίο, και πάει λέγοντας. Γι’αυτό είναι καιρός η ανθρωπότητα να αναθεωρήσει τις απόψεις της για την «ειρηνική χρήση της πυρηνικής ενέργειας» και να περάσει σε ανανεώσιμες και ήπιες πηγές παραγωγής ενέργειας, βγάζοντας το ηθικό δίδαγμα μετά και από το φρικτό ατύχημα στην Foukoshima, σαν συνέχεια του Harrisburg, Chernobyl κ.λπ. Πρέπει να είναι καθολική απόρριψη από όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και γενικά της περιοχής, γιατί δεν γνωρίζει σύνορα ο κίνδυνος από τα αποτελέσματα ενός τέτοιου ατυχήματος. Ήδη, υπάρχει μια στροφή στην σκέψη πολιτικών δυνάμεων στην Ευρώπη για το τέλος του εφιάλτη ενός πυρηνικού ατυχήματος, και η πρόθεση για στροφή σε ανανεώσιμες και ήπιες μορφές ενέργειας ενάντια στο λόμπυ της πυρηνικά Βιομηχανίας και της Βιομηχανίας ρεύματος.

Οι πολίτες της Ευρώπης πρέπει να πάρουν τις τύχες τους στα χέρια τους και με δυναμικές κινητοποιήσεις, σαν αυτές που γίνονται αυτές τις μέρες σε όλη την Ευρώπη, να καταστίσουν σαφές ότι δεν μπορούν να παίρνονται αποφάσεις ερήμην τους και σε βάρος της υγείας τους και της ύπαρξής τους.

Λάμπρος Παπαθεοδώρου

Πυρηνικός Φυσικός – Αγρότης

ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΄΄ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΜΟΡΙΑ΄΄